Kurumsal yönetim ilkeleri ve yönetim kurulları
entelektüel // 14 Mayıs 2009 // 0 yorum // kategori: Ekonomi, Güncel
Bu yazıyı yazmamın amacı Sermaye Piyasası Kurulu’nun yönetim kurulu ile ilgili yayınlamış olduğu kurumsal yönetim ilkelerini incelemek ve bu konu hakkında bir fikir edinilmesinde yardımcı olmaktır.
Kurumsal yönetim ilkeleri kısa vadede olmasa dahi uzun vadede şirketlerin dayanıklı olmasını sağladığını günümüz tecrübelerinden görebilmekteyiz. Sermaye piyasası kurulunun yönetim kurulu ile ilgili uygulamalarını şirket bünyesinde uygulayabilmemiz için öncelikle bunun uygulanma zorunluluğunu devlet olarak yasal değişikliklerle sağlaması gerekmektedir. Zira şirketler battığında nasıl bu şirketleri kurtarma görevi devletin bir görevi olarak addediliyorsa o zaman devlette bir nevi ortak olduğu bu şirketlerin nasıl yönetileceğini, hangi şartları sağlayan kişilerin, ne kadar süre ile nasıl yöneteceğini ve bu yöneticilerin kaç kişi olacağını belirleme hakkı olduğunu düşünüyorum.
Yaşanılan son kriz ile birlikte hepimiz gördük ki krizi çıkaran beceriksiz yöneticiler ya da yönetim kademesinde bulunan kişilerin işsiz kalmaları dışında hayat standartlarında bir gerileme olmadı. Bundaki en temel sebep şirket yöneticilerinin, yönetim kurulu üyelerinin yetkileri ile birlikte sorumlulukları arasında yaptıkları hatalar karşısında oluşan zararların yöneticilere yansıtılamamasından kaynaklandığını gördük. Bir bankanın batması bir dealerın tek başına çok büyük bir tutarı riskli bir işlemde hatalı yaparak şirketin batmasına neden oldu. Bu kişiye bu kadar yetki neden verildi ve verildikten sonra ilgili kişinin denetimi neden yapılmadı?
Tüm bunları göz önüne alınca yönetim kurulunun bir şirkette ne kadar işlevsel olduğunu ve ne kadar önemli bir organ olduğunu görebiliyoruz. Yönetim kurulunun görevlerinin neler olduğunu biliyoruz. Önemli olan bu görevlerini bilinçli bir şekilde günün şartlarına uygun şekilde yönetmek ve denetlemek beklide en başlı görevlerinden birisidir. Yönetim kurulu ilkelerinin uygulanabilmesi için devletin ilgili kurumları ile bir çatı kuruluş olan TOBB’un karşılıklı oturarak bir çalışma başlatması ve her iki tarafında isteklerinin karşılandıktan sonra uzlaşılan ve uygulanabilirliği olan bir uygulamanın yasallaştırılması gerekmektedir.
Ülkemizde sayısı pek fazla görülmese de şirketlerde komitelerin oluşturulmasına olanak sağlanmalı, her şirkette muhakkak kurumsal yönetim komitesi, muhasebe ve risk komitesi adı altında komiteler oluşturulmalıdır. Bu komite üyelerinin başında icradan sorumlu olmayan yönetim kurulu üyelerinin atanması gereklidir. Ayrıca yönetimde bağımsız üyelerin katılımı kanuni bir zorunluluk haline getirilmeli ve bağımsız yöneticilerin şekil şartları kanunla belirlenmelidir. Yeterli mesleki eğitimi almış ve çeşitli kalifikasyonlara sahip bağımsız üyelerin bulundurulması halinde şirketlere çeşitli avantajlar sağlanabilmeli.
Şirket yönetim kurulu üyelerinin yönetim işlevini gerçekleştirilebilmesi için başka şirketlerde çalışması engellenmeli ve şirketle rekabet edecek şekilde bir dış örgüt yöneticisi olmaması şartı aranıp, şirket ile mal ve hizmet alımına yasak getirilmelidir. Yönetim kurulu üyelerine yaptığı iş karşılığında huzur hakları verilmesi gerekmektedir. Bu verilecek huzur haklarının ücretlerinin belirli bir oranını geçmemesine dikkat edilmelidir. Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin şirketi zarara uğrattığı belirlenirse bu zararın yönetim kurulu üyesine yansıtılması ayrıca çeşitli durumlarda yönetim kurulu üyelerinin teşvik edilmesi için çeşitli ödenekler verilebilmeli.
Esasında en önemli unsur bütün bu sayılan ya da yer darlığından dolayı yazılamayan fakat yapılması gereken unsurların yazılı bir şekilde şirketin ilgililerine bildirilmelidir. Şirketin yöneticisi, şirketin ortakları, şirketin çalışanları ya da şirketin ilgilileri uzun bir süre öncesinde genel kurul tarihini, genel kurula katılma şartlarını, genel kurulda temsil edilme ve genel kurulda nelerin konuşulacağını, yöneticilerin nasıl seçileceğini, yöneticilerin ücretlerini çok daha önceden bilmeli. Genel kurul öncesi şirket sekretaryasının yönetim kurulu üyelerine daha önceden bir bilgilendirme yapması ve diğer yönetim kurulu üyeleri ile iletişim halinde bulunup buna göre genel kurulda neler konuşulacağının daha önceden belirlenip bunu şirket ilgililerine bildirmelidir.
Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin ve şirket çalışanlarının içeriden elde etmiş oldukları bilgilerin hangi şekilde kullanabilecekleri işe giriş sözleşmelerinde kendilerine imzalatılmalı ve şirket yönetim kurulu üyelerinin işten ayrıldıktan belirli bir süre aynı faaliyet dalında başka bir şirkette çalışmasını önlemek adına gerekli sözleşmelerin çok daha önceden yapılması gerekmektedir.
Yönetim kurulunun kuramsal bir yapı kazanması için şirket yönetim kurulu ile ilgili bütün bilgilerin yazılı şekilde daha önceden yayımlanmış olmasına dikkat edilmelidir. Bütün bunların uygulanabilmesi için, kurumsal yönetimin uygulamaya geçirilebilmesi, işe yönetim kurullarının adil, şeffaf, hesap verebilen, azınlık haklarını koruyan, bağımsız üyelerinin çoğunlukta olduğu, iyi işleyen bir yönetim kurulunun bulunması gerekmektedir.
Not: Kurumsal yönetim ilkeleri ile ilgili yazıları, Prof. Dr. Mustafa A. Aysan hocamızın İstanbul ticaret üniversitesi, muhasebe ve denetim yüksek lisans programındaki vermiş olduğu eğitim ve bilgiler dahilinde yazmaktayım. Herhangi bir şekilde alıntı yaparsanız lütfen kaynak belirtiniz.
Etiketler: Kurumsal yönetim ilkeleri ve yönetim kurulları
